Vì sao Nga bán Alaska cho Mỹ?

Vì sao Nga bán Alaska cho Mỹ?


Ngày 30/3/1867, Nga ký một thoả ước chuyển giao Alaska cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD. Vào thời gian đó, dường như thoả ước này là một bước tiến quan trọng trong mối quan hệ ngoại giao giữa 2 nước. Nhưng đến thời điểm này, chắc hẳn nước Nga đang nuối tiếc về quyết định lịch sử này của mình.Nhiều ý kiến thời đó cho rằng, Đế chế Nga sở hữu bang Alaska là quá sức. Thực tế, bang Alaska thuộc quyền sở hữu của một công ty hợp tác liên quốc gia “Công ty Nga - Mỹ”. Công ty này được một thương nhân vùng Siberia lập nên năm 1799.

Công ty này là sự hợp tác độc quyền ở các lĩnh vực thương mại, buôn bán và các nguồn tài nguyên ở Nga, Mỹ, Alaska, California, đảo Sakhalin và đảo Kurile. “Công ty Nga - Mỹ” hoạt động dưới sự bảo hộ của Nga Hoàng.

Vào cuối những năm 1950, Hoàng tử Konstantin Nikolayevich, em trai của Nga Hoàng và là Tổng chỉ huy Hải Quân của Nga đã bị đe dọa khi có những hoạt động trong khu vực này.

Ý tưởng đầu tiên của vị hoàng tử này là bán vùng lãnh thổ Alaska vì lý do an ninh. Ông ta biện minh, việc Nga thiếu hụt về tài chính là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những tranh cãi về lãnh thổ. Và những tranh chấp này khiến cho tình hình an ninh trở nên cấp thiết hơn.

Thực tế, thời gian đó, khi Sa Hoàng Alexander II nắm quyền kiểm soát tài chính, đế chế Nga cũng bị thiếu hụt rất nhiều trong việc thanh toán chi tiêu các khoản. Vì vậy, Alexander đã làm theo đề nghị của em trai mình.

Mặt khác, nếu Nga không nhanh bán bang Alaska cho Mỹ thì trước sau bằng quyền lực của mình, Mỹ cũng sẽ thôn tính được vùng lãnh thổ này. Eduard Stekl, một đặc phái viên ngoại giao của Nga được điều tới Washington. Ông này cũng là người đàm phán chính trong cuộc trao đổi giữa Nga và Mỹ.

Stekl đàm phàn và đưa quyết định bán bang Alaska với giá 7,2 triệu USD. Điều đáng nói là 165 nghìn USD đã được trích ra để hối lộ một vài thượng nghĩ sỹ của Mỹ cho thương vụ được 'trôi chảy'.

Nhìn lại vị thế của Nga 150 năm trước, ngân sách của Đế chế Nga Hoàng chỉ có khoảng nửa tỷ rúp. Trong thời gian đó, giá trị đồng rúp và USD có thể chênh lệch ít nhiều, nhưng không chênh nhau nhiều như hiện nay.

Mặc dù vậy, nhưng việc Nga bán bang Alaska với diện tích lớn đến vậy cho Mỹ với giá chỉ 7,2 triệu USD có vẻ như là một sai lầm lớn của Nga.Alaska chính thức thuộc quyền sở hữu của Mỹ vào ngày 9/4/1867. Và Quốc kỳ của Mỹ nhanh chóng được cắm lên trên vùng đất này vào 18/10 năm đó.
Các cư dân đầu tiên của Alaska là những người châu Á. Họ đã băng qua mảng băng dày trên eo biển Bering gọi là cầu đất liền Bering từ khoảng 10.000 năm TCN. Người Inupiaq, Inuit và Yupik, Aleut, và nhiều loại thổ dân châu Mỹ là những tộc người tiêu biểu nhất. Phần lớn trong số đó đều đã di cư về miền đông và nam.

Những bản viết đầu tiên cho biết rằng người Âu Châu đầu tiên tới Alaska đến từ Nga. Nhà thám hiểm Nga Vitus Bering cũng băng qua biển Bering, nhưng bằng thuyền buồm, và Công ty Nga-Mỹ chủ yếu săn rái cá biển để lấy da lông. Thuộc địa của họ không thành công lắm, do chi phí chuyên chở.

Trong thời kỳ từ năm 1742 tới năm 1867, Đế quốc Nga tuyên bố Alaska là thuộc địa của mình.

Tin tức về Đạo luật Anh Bắc Mỹ năm 1867 lo lắng ở Washington, D.C.. Theo đó, vào ngày 1 tháng 7 năm 1867, Nhà nước Tự trị Canada (Dominion of Canada) sẽ thành lập. "Vương quốc phía Bắc" này có thể đe dọa nền tự do của "Cộng hòa phía nam". (Xem Short History of Canada của McNaughton.) Do đó, Ngoại trưởng Hoa Kỳ William Seward đã đề xuất mua lại thuộc địa miền Tây Bắc Bắc Mỹ của Nga. Thượng Nghị viện Hoa Kỳ thông qua điều này ngay, và Alaska về tay Hoa Kỳ chỉ với giá 7.200.000 đô la Mỹ vào ngày 9 tháng 4 năm 1867. Quốc kỳ Hoa Kỳ nhanh chóng được cắm lên vùng lãnh thổ mới vào ngày 18 tháng 10, trở thành Ngày Alaska (ngày thành lập tiểu bang hay ngày tiểu bang gia nhập Liên bang).
Hoàng Ngân (Theo Pravda)